SAMPRAPTI GHATAKA
dosa-sakapha vata(pran,udana)
dusya-anna,svasvayu
adisthn-1.pittasthansamundrava
2.Svartantra
srotas-pranvaha,annavah,udakvaha
RUPA
kandhorsorgurutvam cha vadanasya kasayataa.
Hikkanam purvarupaadi kuchheraatopa ev cha.
BHEDA
1.Annaja
2.Yamala ya vypeta(ch)
3.Chudra
4.Gambhira
5.Mahati
YAMALA
Chaturvidh annapano ke paschat tatha un aharo ke pach jane ke bad.
Vaman,atisar,trasna,murcha,jrambha,ankho me asu,mukhshos,vinaamin (dhanus ki bhat shareer ka age ya pichhe chhuk jana tatha udar me aadhmaan ho jata he.yeh jatrumul (grivaasth) se utpanna hone wali prano ka nas karne walh hikka.
CHHUDRA HIKKA
Iska adisdhan hraday klom kandh evam talu.
GAMBHIR HIKKA
jis vyakti me kapha evam vata dosa ki adhikta ho gaye ho gaye ho athva atyant vradh,krash,deenmanaa,jarjarit urus(phephado) vala ho gaya ho.
Aspast shabdochcharad kar raha ho.jamhai, ango ko kabhi sikodta ho kabhi phaila raha ho.ativedana ka anubhav tatha jakdan ka anubhav kar raha ho.ASADHYA
MAHATI HIKKA
Jis vyakt ke mans,bal,pran,taijas chhida ho gaye ho gaye ho.
Isme lalat prades me stabdhta(sankhbhruboh puchchhantyoruparynukarnlalate),aankhon me aansu ana,bhau ka chhuk jana,aspast vadi,prlap tatha ashant ityad updrav hote he.
SADHYATAASADHYATA
Ananja. Sadhya
yamala sadhya
chhudra sadhya
gambhira asadhya
maha asadhya
CHIKITSASUTRA
snehan -saidhav namak va til tail se vaksh ka mardan.
Swedan-nadi prastar sankar.
Kaph vardhak ahar.
Mradu vaman-pipli churn+saidhav+madhu
Dhumrapan-yav churn+grata
shaman va brahan krya.
Vegavastha me lahsun,pyaz.Gazar ke nasya de.
Ausadha prayog
1.Sauvarchaladi yoga
2.Matulungaadi yusa
3.Hingadi yavagu
4. Dasmuladi yavagu